Blow up
Το Blow-Up είναι μια βρετανική-ιταλική ταινία του 1966 σε σκηνοθεσία Μικελάντζελο Αντονιόνι και σε σενάριο του ίδιου και του Τονίνο Γκουέρα. Η ταινία αναφέρεται στο πρόβλημα της αυταπάτης και στα συγκεχυμένα όρια μεταξύ πραγματικού και φανταστικού, με αφορμή τη μεγέθυνση μιας φωτογραφίας στην οποία εμφανίζεται ένα πτώμα που έχει εξαφανιστεί.
Χρησιμοποιώντας ένα αστυνομικό μυστήριο, ο σκηνοθέτης εστιάζει στο ρόλο της σύγχρονης τέχνης ως ένα είδος υποκατάστατου της ζωής και αντικείμενο με φετιχιστική αξία. Ταυτόχρονα, όμως, η μοντέρνα τέχνη επιζητά υποχρεωτικά ερμηνεία: δεν υπάρχει χωρίς ερμηνεία. Ο ζωγράφος, φίλος του ήρωα, υποστηρίζει ότι δημιουργεί ένα έργο ασυναίσθητα κι όταν το ολοκληρώνει βρίσκει σημαντική μόνο μια λεπτομέρεια. Αντίστοιχα, ο πρωταγωνιστής απομονώνει από τις φωτογραφίες του μία και μοναδική λεπτομέρεια που έχει σημασία.
Ο πρωταγωνιστής φωτογραφίζει μια σκηνή της οποίας είναι μάρτυρας. Όταν εμφανίζει τις φωτογραφίες, η σκηνή του φαίνεται ακατανόητη: υπάρχουν κάποιες λεπτομέρειες τις οποίες δεν μπορεί να καταλάβει. Από περιέργεια τις μεγεθύνει (όπως εξάλλου σημαίνει και ο τίτλος της ταινίας Blow-Up), μέχρι του σημείου μια λεπτομέρεια, που προηγουμένως δεν φαινόταν εξαιτίας του μικρού μεγέθους της, να τον οδηγήσει σε μια ανάγνωση διαφορετική.
Η αλλαγή της κλίμακας παρατήρησης του επέτρεψε να περάσει από μια υπόθεση σε μια άλλη και ούτω καθεξής. Μπορούμε άραγε να αναγάγουμε αυτή τη μέθοδο ως εργαλείο παρατήρησης στην ιστορία της τέχνης και γενικότερα στην ιστορική γνώση; Τι μπορεί να μας πει για τον El Greco η μεγέθυνση μιας λεπτομέρειας του έργου του ή η επανεξέταση σε μικροεπίπεδο ενός υποτιμημένου συμβάντος της ζωής του; ή, τι μπορεί να μας πει αντίστοιχα για τον Θανάση Τσίγκο ένα αντίστοιχο Blow-Up; Μπορούμε να εντάξουμε σ αυτό το πλαίσιο και την ιστορία των εκθέσεων τέχνης; Σήμερα γνωρίζουμε ότι πολλά πράγματα, αλλά και έργα τέχνης και καλλιτεχνικά συμβάντα μπορούν να παρατηρηθούν και να ερμηνευτούν μέσα από τη μεγέθυνση και τα ίχνη τους. Η τεχνική αυτή πλησιάζει εκείνη του ντετέκτιβ ο οποίος καλείται να αποκωδικοποιήσει μια σειρά από σημάδια για να φθάσει στην αποκάλυψη του εκάστοτε αινίγματος. Στο επίπεδο της ιστορικής γνώσης ο ιταλός ιστορικός Κάρλο Γκίνζμπουργκ -που είναι από τους ιδρυτές του ρεύματος της «μικρο-ιστορίας»- μας προσφέρει πλούσια σχετικά παραδείγματα με καταλόγους, αναφορές και πλούσια σχετική βιβλιογραφία: Βλ Το τυρί και τα σκουλήκια, Αλεξάνδρεια (1994), Ο δικαστής και ο ιστορικός, Νεφέλη (2003), Ξύλινα μάτια, Αλεξάνδρεια (2006).
[Βλ. και λήμμα «Μικροιστορία»]