Φοίβη Καμέα

 

(archigram: παραλήρημα κατανάλωσης και αρχιτεκτονικής)

 

< παρά- + ληρώ (λέω ανοησίες) < λήρος (ανόητα λόγια άνευ αξίας).

 

Ο όρος χρησιμοποιείται στην καθημερινή ζωή για να περιγράψει την ακατασχετη φλυαρία και τον λόγο που χαρακτηρίζεται από έλλειψη ειρμού. Επίσης χρησιμοποιείται για να περιγράψει καταστάσεις στις οποίες το υποκείμενο βιώνει μια έντονη συναισθηματική  έξαρση  ή κάποιο πάθος και αυτά εξωτερικεύονται συχνά μέσω του λόγου.

Επιπροσθέτως, ο όρος χρησιμοποιέιται και στην ψυχιατρική, αναφερόμενος σε μια οξεία ψυχική διαταραχή που όμως είναι αντιστρέψιμη και συνοδεύεται από τα συμπτώματα του αποπροσανατολισμού, των ψευδαισθήσεων ή παραισθήσεων,της δυσκολίας στην επικέντρωση της προσοχής, στην αδυναμία ξεκούρασης ή ύπνου και στη συναισθηματική, σωματική και αυτόνομη υπερδραστηριότητα.

​

Η λέξη ήρθε ξανά στο προσκήνιο σε μια προσπάθεια περιγραφής του γαλλικού délire όταν ο συγγραφέας Έντουαρντ Ληρ (1812-1888) επινόησε ένα λογοτεχνικό είδος που χαρακτηρίζεται ως «literary nonsense», δηλαδή  όταν επινόησε ένα παραληρηματικό λογοτεχνικό είδος.  

Από μια άλλη οπτική, γνωρίζοντας και την μεταφορική αλλά και την ψυχιατρική έννοια του όρου, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε πως ίσως το παραλήρημα περιγράφει μια κατάσταση ψυχολογικής έκστασης, η οποία είναι συχνό σύμπτωμα των δημιουργικών ανθρώπων. Πρόκειται για αυτόν τον καλλιτεχνικό ειρμό και τον κατακλυσμό σκέψεων και ιδεών που οδηγούν στο αποκορύφωμα και την δημιουργία των περισσότερων έργων τέχνης. 

​

Εστιάζοντας στην Αρχιτεκτονική και ειδικότερα στη διαμόρφωση του χώρου, συμπεραίνουμε πως ο κάθε αρχιτέκτονας, εξαιτίας της ξεχωριστής ιδιοσυγκρασίας του,  «γεμίζει» τον χώρο με υποκειμενικά στοιχεία  και προσλαμβάνουσες. Έτσι στη συχνή περίπτωση που πολλοί διαφορετικοί αρχιτέκτονες «γεμίζουν» τον χώρο αποκομμένοι ο ένας από τον άλλο, το συνολικό αποτέλεσμα που προκύπτει είναι παραληρηματικό με την έννοια ότι ο καθένας έδρασε και δημιούργησε κινούμενος ατομικά και στα πλαίσια της προσωπικής του αισθητικής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αρχιτεκτονική της Κωνσταντινούπολης η οποία δεν περνά απαρατήρητη, καθώς αποτελεί μια υπέροχη συνάντηση ρυθμών. Ο εκλεκτικισμός και ο κλασικισμός συνευρίσκονται αρμονικά με την τεχνική της art nouveau και το νεογοτθικό ρυθμό. Έτσι τα διαφορετικά  κτήρια και οι ρυθμοί δημιουργούν ένα απροσδόκητο αρχιτεκτονικό παραλήρημα που δε συναντάται εύκολα σε άλλες πόλεις της ανατολής ή της δύσης. 

Παραληρηματικά βεβαίως μπορεί να λειτουργούν και άλλα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα συγκρινόμενα με το γενικότερο πλαίσιο του χώρου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού το γεγονότος αποτελεί η Λατινική Αμερική  στην οποία οι μυστηριακοί ναοί των Μάγια επιζούν δίπλα στο αρχιτεκτονικό παραλήρημα των σύγχρονων ξενοδοχειακών μονάδων. Εδώ η έννοια «παραλήρημα» δεν αφορά τη διαφορετική σύνθεση ρυθμών, τεχνοτροπιών και ψυχοσύνθεσης των αρχιτεκτόνων, άλλα την αχανή έκταση και τη δαιδαλώδη μορφή  των ξενοδοχειακών μονάδων,  η οποία φαίνεται ακραία παράταιρη συγκριτικά με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική.