top of page

Εξιδανίκευση

Χάϊδω Γεωργούλη

 

 Η εξιδανίκευση (idealization) αναφέρεται στην αφαίρεση των αρνητικών στοιχείων από κάτι με σκοπό την ιδανίκευσή και την αγιοποίησή του. Ορίζεται ως ένας ψυχικός μηχανισμός όπου το άτοπο προσπαθεί να δώσει εξωπραγματικές ιδιότητες στους άλλους. Στο τομέα της ψυχολογίας αφορά ένα ξεχωριστό μηχανισμό άμυνας, ενώ ο Νίτσε χρησιμοποιεί αυτό τον όρο για να περιγράψει το πνεύμα σαν αντανάκλαση της λίμπιντο. Σύμφωνα με την Carol Wade και την Carole Tavris, η εξιδανίκευση υπάρχει όταν υπηρετείται ένας ανώτερος πολιτιστικά στόχος, όπως για παράδειγμα κατά τη στιγμή της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Στην αρχιτεκτονική η έννοια αυτή συχνά συνδέεται με την ιδανίκευση μνημείων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εξιδανίκευση του μνημείου του Παρθενώνα με τον τρόπο που αυτό απεικονίζεται  στην αφίσα «Παρθενώνας (1929), Nelly’s (Έλλη Σεραϊδάρη)»  του Ε.Ο.Τ.. Η χρήση της εξιδανίκευσης μνημείων και του ελληνικού τοπίου αντί της περιγραφικότητας φαίνεται να παρουσιάζεται στις περισσότερες αφίσες του Ε.Ο.Τ. που κυκλοφορούν κατά το χρονικό διάστημα 1030-1950.

Μαρίνα Ποδηματά

 

Ο κλασσικισμός στις εικαστικές τέχνες, όπως και στην αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα, στηρίζεται στη μίμηση της Αρχαιότητας και στην παραδοχή ενός συστήματος αξιών που αποδίδονται στους αρχαίους. Είναι η προγραμματική αναφορά σε έργα και μορφές της ελληνορωμαϊκής Αρχαιότητας, η δημιουργική σύνθεση με εργαλείο αρχετυπικές μορφές του παρελθόντος. Χαρακτηριστικά αυτής της τέχνης είναι η ακρίβεια στον σχεδιασμό, η καθαρότητα της σύνθεσης, των περιγραμμάτων, η συμμετρία, η χρωματική λιτότητα (η Αρχαιότητα είναι ακόμη για την Ευρώπη ένας κόσμος λευκών, μαρμάρινων γλυπτών), η εξιδανίκευση των μορφών. Κλασικά θέματα, αλλά και χρήση αρχαίων προτύπων στη γλυπτική και στη ζωγραφική διατηρούν ανοιχτή την επικοινωνία με τον αρχαίο κλασικό κόσμο. Η ευρωπαϊκή πλαστική καθορίζεται από τα ελγίνεια —τα βρίσκουν ορθολογικά (rational). Στις αρχές του 19ου αιώνα παραληρούν για τον Παρθενώνα· κατά τον Φούσλι μάλιστα: «The Greeks weregods!» "Όι Έλληνες ήταν θεοί".

Βαϊτσα Μακρέσια

 

Εξιδανίκευση (ρ.εξιδανικεύω) < εξ + ιδανικεύ- + -ση < εξ + ιδανικός <  ιδέα < ἰδεῖν < ὁρῶ (= βλέπω)

​

Είναι η απόδοση ιδανικών χαρακτηριστικών σε κάποιον ή κάτι που όμως στην πραγματικότητα συνήθως δεν τα έχει. Μια προσπάθεια 

ωραιοποίησης, μυθοποίησης και απόδοσης μια ιδεώδους μορφής σε ένα υποκείμενο ή ένα αντικείμενο.

​

Για τον Φρόυντ η εξιδανίκευση είναι ένας από τους μηχανισμούς άμυνας του ανθρώπου. Προκειμένου κάποιος να καλύψει το άγχος μιας δικής του ανεπάρκειας καταφεύγει στη συνειδητή ή ασυνείδητη υπερεκτίμηση μιας ιδιότητας ή πτυχής ενός ατόμου που θαυμάζει.

 

Η εξιδανίκευση εξυπηρετεί στην ικανοποίηση του ατόμου μέσω της πραγμάτωσης της ανάγκης για ευχαρίστηση ή για ασφάλεια. Μπορεί να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα όταν βρίσκει έξοδο στη δημιουργία, αλλά και καταστροφικά για το άτομο αποτελέσματα όταν αυτό συνειδητοποιεί ότι  αυτή η εξύψωση της πραγματικότητας δεν ήταν παρά ένας μύθος. Ως άμεσο αποτέλεσμα σε αυτή την περίπτωση επέρχεται αρχικά η απογοήτευση και έπειτα η συντριβή.

bottom of page