Αρμονία

Βαΐτσα Μακρέσια

Αρμονία < ρ. ἁρμόττω < ἁρμός < ρ. ἀραρίσκω (συνταιριάζω, συνενώνω, συνδέω)

Είναι: 1. η ορθή αναλογία των μερών προς το σύνολο, μια καλή αναλογία 2. η ομαλότητα στις σχέσεις και 3.βασικό στοιχείο της μουσικής σύνθεσης.
Γενικά η αρμονία είναι το επιτυχές προϊόν κάποιων διεργασιών συγκρότησης ή συνένωσης, όταν δηλαδή επιτυγχάνεται η ευταξία (=καλή τάξη). Παρόλο που η έννοια είναι οικεία σε όλους μας, είναι πολύ δύσκολο να δοθεί ένας σαφής ορισμός που να περικλείει όλα τα παραπάνω. Ίσως τελικά να πρόκειται για κάτι που υπάρχει στο υποσυνείδητο, μια έμφυτη αντίληψη του αισθητικά ορθού.

Στην αρχαιότητα η Αρμονία ήταν κόρη του Άρεως και της Αφροδίτης, κατά τη θηβαϊκή παράδοση ή του Διός και της Ατλαντίδος Ηλέκτρας κατά την παράδοση της Σαμοθράκης. Προσωποποιεί, ως θεά, την αρμονία στις ηθικές, κοινωνικές και οικογενειακές σχέσεις. Τη θεά αυτή επικαλούνταν κυρίως για εύνομη κοινωνικοπολιτική ζωή.

Οι Πυθαγόρειοι απέδιδαν την αρμονία με τον αριθμό τρία. Στην ηρακλείτεια σκέψη η αρμονία ταυτίζεται με μια «κρυφή» ομορφιά που όμως είναι καλύτερη από αυτή που μπορούμε να δούμε εξ’αρχής («Ἁρμονίης ἀφανής φανερῆς κρέσσων»). Θα λέγαμε ότι είναι μια κρυμμένη συμμετρία και μια κανονικότητα στους νόμους της φύσης που δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή. Αυτή η συμμετρία μπορεί να περιλαμβάνει όχι μόνο την αντιπαράθεση δύο ίσων πραγμάτων, αλλά και την αλληλεπίδραση δυνάμεων με στόχο την ενοποίηση. Έτσι θα μπορούσε να εξηγηθεί και ο μύθος της προέλευσης της Αρμονίας από δύο αντίθετες έννοιες, του έρωτα και του πολέμου.

Στην αρχιτεκτονική η αρμονία επιτυγχάνονταν κυρίως μέσα από γεωμετρικές χαράξεις και επιμέρους συμμετρίες. Σήμερα με τον όρο αρμονία δεν εννοούμε μόνο μια μαθηματική ή γεωμετρική σχέση των μερών με το όλο, αλλά μια συναρμογή των επιμέρους μερών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη συνύπαρξη επιμέρους ετερόκλιτων στοιχείων που βρίσκονται σε αντιπαράθεση, αντιστροφή, απόσταση, εναλλαγή, διακοπή ή αλληλουχία. Έτσι, αρχιτεκτονική δέχεται νεωτερικές επιρροές από τη φωτογραφία, τον κινηματογράφο, την αναπαραγωγή και την επεξεργασία εικόνας.